De voorbije jaren hielpen m’n S&L-collega’s en ik heel veel impactvolle organisatie bij een krachtige strategie om hun positieve impact te maximaliseren. Een allegaartje van ondernemingen, in een oneindig kleurenpallet van maatschappelijke problemen waartegen ze strijden met hun product, dienst of acties.
Dat waren impactondernemingen met heel klassieke eigendomsstructuren, diverse coöperaties in allerlei sectoren, vzw’s in de sociale economie of non-profits met een wonderlijke sociale innovatie.
Stuk voor stuk impactgedreven.
En dat ging vaak goed. Maar soms ging het ook stevig fout, vaak op pivotale momenten. Of soms voelde ik al in m’n kleine teen dat de gewenste verandering toch nooit zou werken. En steeds meer kwam een rode draad bovendrijven: Eigenaarschap, ofte het formele beslissingsrecht. Ofwel dreef het effectieve beslissingsrecht te ver af van de trekkers, ofwel werd de strategie te veel korte termijn / winst georiënteerd.
| Ownership /ˈəʊnəʃɪp/ /OhnUHshIp/
Ik herinner me:
- Enkele gevallen van ‘mission-drift’ in de sector van duurzame mode en energie. Investeerders verkregen het zeggenschap van Founders en stuurden op korte termijn winstmaximalisatie of een lucratieve exit. Weg met die mooie missie van weleer. Bummer! Lees hier over de ultieme bescherming tegen mission-drift.
- Een duidelijk conflict-of-intrest bij een coöperatie. De coöperanten kwamen in een patroon dat ze stuurden op jaardividend i.p.v. op de strategische lange termijn impact (en lange termijn dividenden).
- Klassieke bedrijven die – hoewel niet de S&L-doelgroep – toch strategische ondersteuning wensten om impactgerichter te worden. Hoe mooi de intenties ook waren, je voelde al vroeg dat dit onrealistisch was in een context van aandeelhouders die stuurden op kwartaalverwachtingen.
Het deed ons nadenken over bredere vraagstukken. Zoals de vraag: Met welke bedrijven willen we eigenlijk verder?
De ogen gingen open. Intussen 3 jaar geleden. We slaagden erin verder te kijken dan onze neus lang was: Een zoektocht naar een model van eigenaarschap die de missie altijd centraal houdt, die op lange termijn stuurt en die niet in onevenwicht komt met financiële prikkels?
Eureka, al in 2016 prikte het Duitse Purpose Economy de term '#StewardOwnership' had bedacht. Het bleek een radicaal andere vorm van eigenaarschap. En toen ik het eindelijk helemaal konden vatten, zag ik er al snel hét cruciale puzzelstuk in om tegelijk EN het bestaande systeem weg te halen van de focus op maximalisatie van aandeelhoudersmeerwaarde. EN een nieuwe missiegedreven economie te verankeren.
Dat klinkt allemaal wat zwaar. Toch zijn er voorbeelden genoeg van hoe het soms fout loopt. Enkele weken terug kwam De Vegetarische Slager in de Unilever-etalage. Ik schreef er dit artikel over dat verscheen bij MT/Sprout. Eens te meer blijkt eigenaarschap de spelbreker voor impact.
Maar het stond vast, eigenaarschap is de missing-link. En we verankerden het in de S&L-visie: alternatieve vormen van eigenaarschap zijn een essentiële sleutel tot het deblokkeren of omgooien van de realiteit waarin prioriteit nummer één de aandeelhoudersmeerwaarde is. Want zo zit – platweg – de wereld in elkaar:
|The only business of business is business.
Het klinkt fancy, maar het is vooral een pijnlijke waarheid.
Het was Milton Friedman die in 1970 als een van de grondleggers van het neoliberalisme heel duidelijk stelde:
| “Bedrijven hebben niet alleen de plicht om aandeelhouders te dienen. Dat is zelfs hun enige maatschappelijke verantwoordelijkheid”
:(
Zo werd ons economische wereldbeeld gevormd van generatie op generatie aan CEO’s, bestuurders en aandeelhouders. Sindsdien staat zowat overal ter wereld alles onder aan de streep alles in het teken van aandeelhouders.
Dat brengt ons bij een essentieel onderdeel van Steward-ownership: “Hoeveel is genoeg?”, dé vraag van het komend tijdperk.
De geboorte van Steward-owned VZW
Dus konden we niet anders dan het concept Steward-ownership in België naar het volgende level tillen. Na bijna 2 jaar ambassadeurschap en incubatie vanuit S&L, trokken we dit in oktober helemaal los en werd de non-profit ‘Steward-owned vzw’ gedoopt. Met intussen naast S&L nog een heleboel ambassadeur-partners zoals The Shift vzw , BE.IMPACT, Sociale InnovatieFabriek, impact advocaten, We Are Impact Collective, Trividend, omvorm, Long Term Society, Mace, Aurion, Purpose Economy, CEC Belgium (Climate Enterprise Convention) , B Lab Benelux, Ashoka Belgium
Gids, fieldbuilder en kennis HUB
Steward-owned is een Gids voor iedereen in België die steward-ownership wil verkennen. Als Fieldbuilder en Kennis HUB maakt de non-profit deze vorm van eigenaarschap toegankelijk voor iedereen.
Want het gaat snel in de wijde wereld met steward-ownership.
Dus verken zeker eens dit nieuwe Belgische aanspreekpunt voor alles over steward-ownership. En verken hoe je de twee kernprincipes van steward-ownership - Zelfbestuur en Winst dient missie - in het juridisch DNA van je onderneming kan verankeren.
Frédéric Madry Jens Van Lathem
Van Patagonia tot Ecosia, van Orval tot Bosch, van Weleda tot Signal, van Carslberg tot de Efteling. En met hen vele start-ups die een ultiem slotje op hun onderneming willen zetten.
