Er is eindelijk een regering, maar dat is niet voor iedereen goed nieuws. Wat maakt jullie zo bezorgd?
Els: Er is nog veel onduidelijkheid, maar zeker is dat er wordt gesnoeid. Internationale solidariteit, jeugdwerk, sport, geestelijke gezondheid, zorg, de cultuursector — een heleboel sectoren uit wat we traditioneel het middenveld noemen — komen zeer hard onder druk. Heel wat organisaties zullen een brief in de bus krijgen met slecht nieuws over hun subsidies.
Stijn: De subsidies groeien niet evenwaardig met de loonindexering, de fiscale aftrekbaarheid van giften wordt verlaagd en er wordt gewoonweg geschrapt in subsidies. Dat zijn al zeker drie manieren waarop de inkomensstromen onder druk komen staan.
Els: Dat proces van afbraak is al jarenlang bezig. Er is al serieus gesnoeid in de kunstensector, welzijn en zorg, … veel mensen verloren hun job. En tegelijkertijd wordt er meer professionalisering gevraagd. De verwachtingen stijgen en de ondersteuning daalt.
Dat proces van afbraak is al jarenlang bezig. En tegelijkertijd wordt er meer professionalisering gevraagd. De verwachtingen stijgen en de ondersteuning daalt.
Als ik naar de VRT surf, waarom staat dat niet als headline, front and center?
Stijn: De verkiezingsuitslag was een verdere duw naar rechts. We zitten met een regering die op een enge definitie van economie focust. Maatregelen die sociale sectoren treffen, zijn voor hen maar bijkomstig, iets wat ze liever uit de media houden. Ook is die sectorengroep, waar we als S&L voor werken, heel gelaagd. Het is geen uniforme mastodont met één stem.
Els: Sinds de witte rook krijgen we de goednieuwsshow. Elke partij wil showen wat ze heeft binnengehaald, niet wat er van de tafel is geveegd. Internationale solidariteit, jeugdzorg, cultuur, die zijn allemaal te klein om mee te praten in het heersende politiek discours. Een discours van ‘Doen wat we moeten doen’, ‘Voldoen aan Europa’, ‘België op dieet’, … en met al die grote strenge woorden blijft een deel van de maatschappij in de koude staan.
Waarom is er geen duidelijke tegenstem, een oppositie?
Stijn: De afbraakwerken zijn al lang bezig, in fases, op verschillende niveaus en het middenveld is verdeeld. Er is dus geen verenigde stem meer om front and center te zetten. Ook al heeft de vakbond wel nog een krachttoer uitgehaald, het beeld van de verwende ambtenaars haalt toch eerder het mediacircus
Els: Tegenwerk aan een heersend discours geven is moeilijk. Als iedereen roept om militarisering, probeer daar maar eens een vraag om vrede naast te zetten. Als migratie al jaren de boeman is, probeer maar eens over menselijkheid te spreken. Er is een dominant verhaal dat problemen niet wil voorkomen, maar neerslaan. Minder jeugdzorg, meer gevangenissen. Gesloten grenzen, geen internationale solidariteit.
Tegenwerk aan een heersend discours geven is moeilijk. Als iedereen roept om militarisering, probeer daar maar eens een vraag om vrede naast te zetten.
Oké, dus slecht nieuws. Maar wat zijn de gevolgen?
Stijn: Veel organisaties krijgen een brief in de bus met de boodschap dat de subsidie verdwijnt of vermindert. Waar we nu op moeten focussen, is wat je als organisatie concreet te doen hebt., Aals het zover is, welke opties heb je? Je kan in deze crisis niet anders dan nadenken over je inkomensstromen, financiële repercussies in kaart brengen, organisatorische gevolgen overzien … en ondertussen het hoofd koel houden.
Els: Een belangrijke vraag daarbij is: hoe niet in paniek te raken. Het is normaal dat je bang of boos bent, want de dreiging is reëel. Laat ons die emoties aangrijpen om in actie te schieten. En bondgenoten zoeken om ons niet te laten verlammen door de paniek.
Stijn: Voor sommige organisaties gaat het inderdaad dramatisch zijn, maar de impact gaat variëren tussen de groten die reserves hebben opgebouwd, of de kleintjes. Die eerste moeten niet panikeren als ze naar hun zichtrekening kijken, maar snel hun centen begrijpen en beslissen wat er met je kosten moet gebeuren, wat dit voor je impact betekent, voor je focus of de organisatiestructuur. Anderen gaan misschien moeten ophouden of radicaal andere inkomsten zoeken. Hoe dan ook, een akelig vooruitzicht.
Els: Misschien zit het verschil tussen nuttige reële angst en verlammende paniek wel in iemand die naast je staat. Als je bondgenoten zoekt en hulp toelaat, is het makkelijker om de verlamming te weerstaan.
Misschien zit het verschil tussen nuttige reële angst en verlammende paniek wel in iemand die naast je staat. Als je bondgenoten zoekt en hulp toelaat, is het makkelijker om de verlamming te weerstaan.
Vanwaar komt deze switch in de overheid? Welke nieuwe rol nemen ze op tegenover het middenveld?
Stijn: Vroeger was de overheid ervan overtuigd dat een sterk middenveld nodig was en wilde die ondersteunen. De overheid maakt nu andere keuzes.
Els: Zo was er een ideologische overtuiging dat een kritisch middenveld noodzakelijk was om onze democratie gezond te houden en dat kunsten en cultuur onze samenleving gezond houden en dat subsidies voor die sectoren dus een investering zijn in ons sociaal weefsel. Bij S&L blijven wij dat, samen met de sector, geloven en verdedigen. Maar het beleid gaat steeds meer een andere richting uit.
Hoe moeten we ons in de toekomst structuren om dit soort uppercuts te vermijden?
Els: Op sectorniveau is samenwerking nodig en een groei van het protest. Grotere spelers die financiële reserve hebben kunnen daar het voortouw nemen.
Op organisatieniveau hebben we slimme keuzes te maken: wat is de essentie van onze werking? Met welke strategie maken we de meeste impact? Hoe kunnen we financieel onafhankelijker worden van de overheid, weerbaarder en veerkrachtiger?
Wat is de essentie van onze werking? Met welke strategie maken we de meeste impact? Hoe kunnen we financieel onafhankelijker worden van de overheid, weerbaarder en veerkrachtiger?
Stijn: Nee, er is niets positiefs aan deze evolutie. Maar als ik de naïeve positivo in mij laat spreken, denk ik dat je hier als sector sterker uit kan komen. Het cliché zegt: never waste a good crisis. En misschien is de wonde nog te vers, maar het is wel mijn silver lining. Als we de juiste veranderingen doorvoeren aan onze kapitaalstromen, andere tactieken ontwikkelen en samen een sterk narratief ontwikkelen we hier misschien weerbaarder uitkomen, sterker en onafhankelijker. En dan staat er een middenveld dat wel een vuist op tafel kan slaan. Vergeef het mij, maar op lange termijn ben ik hoopvol.
Els: Ik geloof dat onderlinge solidariteit ons hier door moet en kan loodsen. Het is het moment om actie te ondernemen. We gaan doen wat we te doen hebben om op korte termijn te overleven en op lange termijn tegenwicht te bieden aan het dominante, rechtse discours.
We gaan doen wat we te doen hebben om op korte termijn te overleven en op lange termijn tegenwicht te bieden aan het dominante, rechtse discours.
Stijn: En dat doen we best samen.
Els: Inderdaad. Wij met S&L gaan mee in het veld staan. Het is, willens nillens, het moment om actie te ondernemen, en daarin laten we elkaar niet alleen. Actie en solidariteit, dat is de weg vooruit
