Wat betekent impactondernemerschap volgens S&L? Wanneer mag je jezelf een impactondernemer noemen?
Het is een spectrum: aan de ene kant heb je de status quo, bedrijven die boven alles winst willen maximaliseren, aan de andere kant de impactondernemer, waarbij de bestaansreden positieve maatschappelijke impact is. In tegenstelling tot vzw’s of ngo’s gaat het om geld verdienen en tegelijkertijd teruggeven en positieve veranderingen creëren. Het commerciële en het sociale combineren. Typische kenmerken zijn Steward-ownership, anders kijken naar eigenaarschap, geen dividendpolitiek, winsten herinvesteren in impact, en zorgen dat de oprichters en het personeel kwalitatief kunnen leven, zonder exuberante persoonlijke winst te innen. Deze principes worden ook vaak vastgelegd in de statuten van een impactonderneming, om de missie te waarborgen.
Zijn er al veel goede voorbeelden van impactondernemers?
Ja, zeker. Er zijn de grote namen zoals Patagonia, Dopper en Fairphone. En in België: Bolt, Robinetto of Cambio. Minder bekende, maar groeiende bedrijven zijn GoForest, Planet B en Juunoo. Deze ondernemingen bewijzen dat je met een maatschappelijke missie niet in de marge hoeft te opereren, maar ook grote veranderingen kan realiseren en met de grote jongens kunt meespelen. En ze hopelijk ook positief inspireren.
Deze ondernemingen bewijzen dat je met een maatschappelijke missie niet in de marge hoeft te opereren, maar ook grote veranderingen kan realiseren en met de grote jongens kunt meespelen. En ze hopelijk ook positief inspireren.
Is het dan beter om een kleine impactondernemer te zijn dan een CSR-manager in een groot bedrijf?
Beide zijn nodig. Impactondernemers experimenteren en innoveren snel, maar grote organisaties met een sterke CSR-afdeling hebben ook veel potentieel. Je hebt de speedbootjes nodig om de weg naar een wenselijke toekomst uit te stippelen, en mensen die de oude tankers willen keren. Het is een en/en verhaal, waar kleine bedrijven soms kunnen opereren met een snelheid en innovativiteit die grote bedrijven niet benaderen. Daarom kan impactondernemerschap een enorme hefboom zijn. Hun acceleratie richting een regeneratief verhaal kan inspirerend zijn voor wetgeving, of businessmodellen en innovaties van klassieke bedrijven. Maar we gaan niet wachten op de overheid om vooruit te gaan.
Hoe ziet die relatie met de overheid eruit? Steunt ze, of tolereert ze?
De overheid heeft een open houding ten opzichte van innovatie en ondernemerschap, maar er is zeker ruimte voor meer steun voor positieve initiatieven. Sommige experimenten van impactondernemingen worden gedoogd en zelfs nieuwsgierig gevolgd. Maar er is budget nodig voor impactondernemingen. Subsidies komen vaak traag en de maatschappelijke rol weegt niet zwaar genoeg mee. De vraag naar rapportering is ook zo drukkend dat vele kleine tot middelgrote organisaties die niet kunnen dragen. De maatschappelijke rol weegt ook niet genoeg door. De Excel moet kloppen, akkoord, anders ben je een NGO. Maar naast het financiële mag het impactplaatje meer aandacht krijgen.
De Excel moet kloppen, akkoord, anders ben je een NGO. Maar naast het financiële mag het impactplaatje meer aandacht krijgen.
Kan dat wel, impact rapporteren?
Bij S&L moeten we ook nog stappen zetten in het meten van impact. Hoe meet je dat, hoe maak je dat tastbaar? We claimen niet de heilige formule te bezitten. Er zijn stromingen die het meten van impact als iets heel technisch zien. Terecht, want die vraag is er ook vanuit de overheid. Maar soms wordt het weer meten om te meten. Volgens mij is impact meten vooral maatwerk. Wij onderzoeken bijvoorbeeld voor een impactfonds de potentiële projecten. Of het nu gaat om kleding, water, of afval, telkens gaan we op maat een handvol indicatoren definiëren en afzetten tegen het maatschappelijk probleem dat ze willen oplossen. Dat is impactmeting: bepalen wat de frequentie is, wat de indicatoren zijn, en die herevalueren. Soms is de technische onderbouwing van je indicatoren heel relevant, soms staat het impact in de weg.
Wat is impact überhaupt?
Goede vraag. Onlangs hadden we een workshop bij een traditioneel bedrijf en die waren absoluut niet mee met ons gebruik van de term impact. Voor hen was winst maken of de planeet vervuilen ook impact. Bij S&L is de definitie: je inzetten voor een maatschappelijk probleem. Dat kan als typische VZW, maar dat kan ook als commercieel model.
Zijn er eigenlijk al veel impactinvesteerders pur sang?
Onlangs zat ik in een panelgesprek: één van de zes sprekers was impactinvesteerder. Het is nog niet breed verspreid. Je ziet wel bij family offices en kleine fondsen een voorzichtige shift naar het belang van impactindicatoren. En dat is helemaal oké. Een klassiek investeringsfonds dat kleine verschuivingen doet, niet helemaal impactgericht wordt, kan ook veel mogelijk maken. Maar de match tussen klassieke fondsen of investeerders en impactondernemingen is er nog niet helemaal. Zo willen investeerders na een vijftal jaar al return zien. Dat wringt vaak met de termijn waarop een impactonderneming werkt. Plus: de return of winst bij impactfondsen ligt een stuk lager of verder in de toekomst.
Zijn er ook creatieve modellen, zoals converteerbare leningen, filantropie, giften?
Ja, maar willen we een gezond commercieel model, de ins en outs in evenwicht, dan is het vooral de moeite om naar investeringen te kijken. Misschien is het grote verschil dat er meer tijd wordt gegeven qua ROI. En misschien zou dit voor klassieke bedrijven ook wel de standaard tijdspanne moeten zijn. Het is in het voordeel van de maatschappij om de nood, het formaat en het tempo van de ROI te verlagen, te vertragen. Impactinvesteren zou daarin een voorbeeld kunnen zijn. Langetermijndenken is belangrijk, want bijna alle maatschappelijke vragen kunnen maar op een schaal van decennia beantwoord worden. Een termijn van vier of vijf jaar voor een beleid, ROI of impactmeting, is erg contradictorisch.
Het is in het voordeel van de maatschappij om de nood, het formaat en het tempo van de ROI te verlagen, te vertragen. Impactinvesteren zou daarin een voorbeeld kunnen zijn.
Dat klinkt niet eenvoudig, als start-up naar de lange termijn te kijken.
Zeker niet. Dus is het normaal dat je niet all the way kan gaan van in het begin. Je moet ook zelf duurzaam zijn en pragmatisch als je met de blik op de lange termijn je organisatie wil bouwen. Zorg voor een goed loon, een work-lifebalance, durf in sommige beslissingen je missie ook even opzij te schuiven. Je kan niet perfect of heilig zijn en ook een duurzaam bedrijf uitbouwen. Het is super uitdagend om in een maatschappij waar urgentie en kortetermijndenken heersen, als impactondernemer naar de lange termijn te kijken. Vandaag vraagt het moed om zo ver vooruit te willen denken. Maar daaraan ontbreekt het impactondernemers niet, daarom zijn we er ook zo fan van bij S&L.
Je kan niet perfect of heilig zijn en ook een duurzaam bedrijf uitbouwen.
