Jammer dat wij mensen soms bijna alles moeten verliezen voor we beseffen dat we alles al hebben. In mijn geval was die wandeling op de kliffen van mijn leven een bijzondere ervaring, bijzonder moeilijk en bijzonder leerrijk. Ik heb sindsdien een bepaalde helderheid over mijn diepste verlangens, duidelijkheid over wat ik wil doen, wie ik rond mij wil, wat voor mij een goed leven is. Iets wat er met kop en schouders bovenuitstak was het besef dat ik lang wil leven. Ik ben hier eigenlijk wel graag. En dat als mijn tijd er hier op zit, mensen op mijn begrafenis zeggen “De Koenraad, die heeft echt geprobeerd om de wereld te veranderen, te verbeteren.”
Ik weet dus beter dan ooit wat ik wil, maar daarom weet ik nog niet hoe ik dat doe. Want die betere wereld, hoe bereik ik die? Begint die bij mezelf? Ik woon in een cohousing, eet bio, woon in een energieneutraal huis, sport in een queer gym en voed mijn kinderen op volgens het principe van de geweldloze communicatie… en de wereld is nog altijd fucked. Misschien is aan mezelf werken dus niet genoeg. Misschien begint een betere wereld helemaal niet bij mij.
Ik woon in een cohousing, eet bio, werk in een coöperatie, sport in een queer gym en voed mijn kinderen op volgens het principe van de geweldloze communicatie… en de wereld is nog altijd fucked.
Het is een populaire spanning in onze sector, die tussen individueel effort en systemische ambitie. Een die onterecht op de twee uitersten van het spectrum wordt geplaatst — jij en je permacultuur moestuin aan de ene kant en lobbywerk tegen Monsanto aan de andere. Maar zoals bij de meeste tegenstellingen, is ook deze enkel schijn. Nu ik met S&L al vijf jaar een antwoord op de hoe-red-ik-de-wereld-vraag probeer te formuleren, is het antwoord mij stilaan redelijk duidelijk. En zoals dat gaat, is het minder zwart-wit dan je zou willen.
Ten eerste moet je geen wereldverbeteraar zijn. Een betere wereld is mijn persoonlijke ambitie, geen moreel oordeel. Bovendien vraagt het hebben van een toekomstvisie over de wereld en het daar naartoe werken een bepaalde bandbreedte in je hoofd. Bandbreedte die je niet hebt als je koud hebt of honger of geen idee hoe je de huur volgende maand gaat betalen. Tijd en ruimte voor wereldverbetering is een luxegoed. En zoals dat gaat met luxe, is het schaars.
Tijd en ruimte voor wereldverbetering is een luxegoed. En zoals dat gaat met luxe, is het schaars.
Ten tweede moet je beseffen dat zelf een CO₂-neutraal wezen zijn niet kan, je niet per se gezellig gezelschap maakt én ook de wereld niet zal redden. Er zijn al genoeg studies: het voorbeeldige gedrag van enkelen zal de massa niet veranderen. Tenzij je een religie opstart, misschien. Wil je toch graag koud douchen, doe gerust, maar weet dat het je geen beter mens maakt.
Ik durf nog een stap verder te gaan. Want als jij de luxe en ambitie hebt om je bezig te houden met je CO₂-uitstoot, zou je die energie dan niet beter steken in zo veel mogelijk positieve impact? Rendeert jouw wereldverbetertijd niet beter in het herdenken van machtsstructuren en ontmantelen van vernielende systemen, dan in je persoonlijke puurheid? Heb je niet meer impact als leider dan als consument? Ga je niet beter met je dieselwagen naar vijf meetings per dag, dan twee meetings met de trein?
Ga je niet beter met je dieselwagen naar vijf meetings per dag, dan twee meetings met de trein?
Ik trek het op flessen, want dat werkt goed om een punt over te brengen. Mijn punt is: een betere wereld begint niet bij jou. Er zijn grotere structuren die aangepakt moeten worden, wil je echt verandering zien. Dat wil in geen geval zeggen dat jouw welzijn op het offerblok moet voor een betere wereld. Als je je missie wil realiseren, moet je eerst goed voor jezelf zorgen. Voor jezelf en je naasten.
Hoe verbeter je de wereld? Zorg goed voor jezelf, wacht niet tot je bijna alles verliest voor je koestert wat je hebt. Als er daarna goesting en ruimte over is om de wereld te verbeteren, pak het dan verdomme ambitieus aan. Bouw structuren die ongelijk verdeelde macht in vraag stellen. Organiseer je en bedenk zelf nieuwe manieren van werken en leiden. Maak alternatieve producten in plaats van ze enkel te consumeren. En weet dat een kleine groep mensen een verschil kan maken. Zeker wanneer ze beseffen dat een betere wereld niet bij hen begint.
