En toch hoeft die harde realiteit hoop niet uit te sluiten. Want hoop ontwikkelen is altijd een keuze. De winter is een uitgelezen moment om heel bewust opnieuw die keuze te maken en een gezonde basis voor actieve hoop te leggen.
Joanna Macy schreef met Actieve Hoop (verkrijgbaar in het Engelstalige origineel en in een Nederlandse vertaling) een prachtig boek, waar ik steeds opnieuw naar teruggrijp.
“Cultivating Active Hope is a practice that is different from optimism. It is about becoming active participants in bringing about what we hope for. To have active hope is to have the internal sustenance to find joy, compassion and meaning amidst our pain for the world, so that we can sustain compassionate action.” – Joanna Macy
Joanna Macy biedt er concrete handvatten om met actieve hoop aan de slag te gaan aan de hand van de spiraal van het verbindingswerk (The Work That Reconnects), een werkvorm die ze zelf ontwikkeld heeft. In het boek licht ze de verschillende stappen toe, die starten met dankbaarheid, om vervolgens onze pijn voor de wereld te eren, daarna met nieuwe ogen te kunnen kijken en tot slot weer verder te kunnen (“going forth”).
Ook Hope in the Dark is balsem voor de geëngageerde ziel. Rebecca Solnit schrijft er over donkere tijden, maar ook over mensen en bewegingen die zorgen voor licht. Ze schrijft over momenten waarop de wereld er, zoals vandaag, heel slecht aan toe leek en over de keuzes die mensen maakten. Een keuze voor verzet, voor solidariteit, en, jazeker, voor actieve hoop!
“Hope is an ax you break down doors with in an emergency; because hope should shove you out the door, because it will take everything you have to steer the future away from endless war, from the annihilation of the earth’s treasures and the grinding down of the poor and marginal. Hope just means another world might be possible, not promised, not guaranteed. Hope calls for action; action is impossible without hope” – Rebecca Solnit
Je komt in aanraking met een rijke geschiedenis in haar boek. Een geschiedenis van bijna vergeten overwinningen en van nederlagen die de kiem vormden van nieuwe, succesvolle bewegingen. Een geschiedenis die ons minstens dit leert: wie niet strijdt, die heeft al verloren en wanneer je wel kiest voor actie dan leg je de basis voor onzekere successen – die je al dan niet zelf zal mogen aanschouwen.
Een laatste boek als voedingsbodem voor actieve hoop is Let This Radicalize You van Mariame Kaba en Kelly Hayes. De titel komt van Kaba’s leuze die volledig als volgt luidt: “let this radicalize you, rather than lead you t odespair”. Ze pleit ervoor om met beide voeten stevig in deze wereld te staan, zonder weg te kijken van onrecht en wat fout loopt. Voor Kaba is hoop een discipline: iets dat je beoefend. En oefening baart kunst, dus ook als het vandaag moeilijk is, kan je door er actief mee bezig te zijn uiteindelijk wel beter worden.
Het boek leest als een vitaminekuur voor activisten en organizers. En zo is het ook bedoeld. De boodschap die Kaba en Hayes delen is gebaseerd op een brede waaier gesprekken die ze voerden met organizers die strijden voor klimaatrechtvaardigheid, tegen racisme, voor de afschaffing van het Amerikaanse gevangenissysteem (prison abolitionism) en vertegenwoordigers van een hele waaier andere bewegingen die onvermoeibaar bouwen aan een betere morgen. Hoop en rouw kunnen naast elkaar bestaan, vertellen Kaba en Hayes ons. Een boodschap die naadloos aansluit bij die van Joanna Macy en Rebecca Solnit.
“We know that hope is essential to social change because in order to make change, someone must first imagine that it can be so. Some find it difficult to practice hope amid the stark climate projections we face, but it is important to remember that people have always found ways to cultivate hope, even in the face of daunting or insurmountable odds. Many of our ancestors experienced the end of the worlds they had known. During times of siege and enslavement, amid open warfare and famine, behind bars and while living as fugitives, and with the threat of nuclear annihilation looming overhead, previous generations have found ways to organize for change and for collective survival. We must learn from their histories and traditions as we face an uncertain future.” – Kelly Hayes & Mariame Kaba
Laat het laatste boek onder de kerstboom er eentje voor jezelf zijn. Eentje dat de hoop voedt en je energiereserves aanvult. Dan zien we elkaar terug in 2024, wanneer de dagen weer langer worden, de lente eraan komt en we samen verder bouwen aan hoopvolle praktijken, geworteld in veerkracht, solidariteit en een gedeelde droom van rechtvaardigheid.
P.S.: De inspiratie van Kaba en Hayes voor organizers vind ook haar weg naar onze gratis webinar wervend organiseren die je inzicht biedt in hoe samen met vrijwilligers of een doelgroep macht op te bouwen. Benieuwd? Registreer je hier.
