Vraag #1 Hoe verklaar je de opkomst van extreemrechts?
De gemakkelijke weg, het platgetreden pad, is om het succes van rechts te verklaren met het falen van links. En hoewel er zeker een connectie is tussen beiden, is het een redelijk gemakzuchtige piste die de organisatiekracht van rechts serieus onderschat. En dat is zelden een goed idee. Ja, het is ongemakkelijk, maar om onze situatie te begrijpen, kijken we best ook naar wat extreemrechts goed doet. Misschien kunnen we er zelfs iets uit leren.
1. Een solide politieke organisatie
Anders dan Wilders in Nederland, Orban in Hongarije of Meloni in Italië is extreem rechts in Vlaanderen een heel stabiele machine, geen populistische steekvlam. Al sinds haar oorsprong heeft de extreemrechtse beweging in Vlaanderen een duidelijke identiteit, gedachtegoed en organisatiemodel dat zich in de kern baseert op het fascisme, hoewel haar boodschap naar de buitenwereld toe wel evolueert. Extreemrechts is bovendien akelig sterk in de rekrutering en opleiding van nieuwe leiders binnen dit gedachtegoed en organisatiemodel. Er is dus een fel brandende fakkel en meer dan genoeg volk om hem aan door te geven.
2. Een hechte community
Start-ups zouden er jaloers op zijn, de communitybuilding skills van extreem rechts. Binnen de extreemrechtse beweging vind je frontorganisaties die dienen als rekruteringsinstrument: van volksdans tot paramilitaire verenigingen (met impressionante juridische rugdekking) en vzw’s die ‘tradities koesteren’, er wordt heel breed gemobiliseerd. Breed én subtiel. Want iedereen is welkom op de kerstboomverbranding of het volksfeest — welkom om te delen in de cultuur of het gemeenschapsgevoel. Maar uiteindelijk leiden alle wegen wel naar de partij. En naar hun vernietigend mens- en wereldbeeld.
3. Meer dan een reclamebureau
De twee eerste punten hebben een duidelijk gevolg. Terwijl klassieke en progressieve partijen sinds het millennium steeds meer vervelden van politieke organisatie tot kiesmachine of reclamebureau, verloren ze ook hun ervaring met het uitbreiden, organiseren en mobiliseren van hun achterban. Hoewel extreemrechts ontzettend aanwezig is op sociale media, bleven ze wél erg veel investeren in de offline organisatie van achterban. Hoog tijd dus om ons die skills terug eigen te maken, want als losse partikeltjes zullen we deze racistische, misogyne, levensbedreigende golf niet kunnen keren. Het zal samen zijn, of het zal niet zijn.
4. Met een vijand maak je vrienden
Als je in je leven ooit op een speelplaats hebt vertoefd, weet je dat niets zo’n goede band schept als een gedeelde vijand. En als mensen overal waar ze kijken problemen zien — in hun portemonnee, in hun gezin, op hun job — willen ze die niet alleen oplossen, maar ook graag weten wie de schuldige is. En terwijl het linkse midden vooral voor dingen wil zijn, en zeker de harmonie of coalitie niet wil verstoren, heeft extreemrechts die noodzaak goed begrepen. Het evolueert wie hun vijand van het moment is, de Walen, de migranten, woke, maar dat er een is, is klaar en duidelijk. En wat ze daar dan mee van plan zijn, misselijkmakend.
5. Sommige verhalen verkopen
Een vijand, dat is iemand zoals de slechterik uit de sprookjes, en die verkoopt extreemrechts erg goed. Een echt goede schrijver weet ook dat de kunst in de eenvoud ligt, én dat je daarmee je lezer helemaal niet onderschat. Mensen begrijpen wel dat informatie verschillende lagen heeft. Dat er achter de slogan een manifest, achter het manifest een programma en achter een programma een bibliotheek kan zitten. Een simpel verhaal vertellen vraagt veel meer kunde en begrip dan het aaneenrijgen van over elkaar struikelende nuances. En het verkoopt ook beter. Een progressief verhaal is even gemakkelijk te verkopen als een rechts verhaal. Maar dan gaan we wel moeten durven stoppen met alle nuances. En ook durven “namen en shamen”.
6. Fake it till you make it
Waar extreemrechts voor staat is duidelijk, welke rol je daarin kan spelen als burger ook, wie de schuldige is van alles ook. En het belangrijkste van al, het is heel duidelijk dat ze gaan winnen. Ze geloven erin. Al van voor 1991 toen ze niets voorstelden. Niets underdog, geen valse bescheidenheid, say it with your chest. Hun overwinning is (volgens hen) onvermijdelijk en dat is gewoon voor veel mensen aantrekkelijk. En het rampzalige is dat ze hierin waarschijnlijk gelijk zullen krijgen.
Gelijke wapens
Dat de imminente overwinning van extreemrechts een ramp is voor het overgrote deel van Vlaanderen (en daarbuiten) is un fait accompli. Ook, en soms zelf vooral, voor hun eigen kiezers. Wanneer er zo’n maatschappelijke catastrofe op ons afkomt, zijn er veel reacties mogelijk. Mogelijk en noodzakelijk. Sommigen gaan de straat op, anderen doen het in de rechtbank, iemand roept over de gruwel en ik kies er deze keer voor te schrijven over de ingewanden van het beest. Zodat we heel goed weten, waar en hoe we het kunnen verslagen. Want we moeten het verslagen en dan kom je best met gelijke wapens in de strijd.
Die wapens zijn:
-
Een duidelijke identiteit
-
Een solide organisatiemodel met focus op recrutering van nieuwe mensen
- Ontwikkeling van nieuwelingen tot leiders van de beweging
- Een duidelijke vijand
- Een ongenuanceerd verhaal
- Geloof in onszelf, ook al lijkt alles al verloren
Volgende week meer,
Koenraad Depauw
Schrijf je in op voor mijn webinar op 17 juni!
