Dit is zowat mijn meest therapeutische nieuwjaarsbrief. Ik geef't toe. In 2024 had ik best veel donkere gedachten. - Heeft het allemaal wel zin?
"Hoe sprokkel ik hoop in brandend bos" is niet gewoon het onderwerp van deze brief. Het is een innerlijk stemmetje dat doorheen het voorbije jaar steeds luider klonk. En ik vind het best spannend om dit stuk in mezelf aan jou bloot te geven. Niet dat ik een exhibitionist bent. Door de vele gesprekken die ik heb weet ik dat de kans groot is dat ook jij zo'n stemmetje hebt. En daarom deel ik.
Op zich is het niet dat stemmetje dat het vermogen heeft ons onderuit te halen. Onze ratio is sterk. Het zijn de emoties die dit stemmetje veroorzaken - Onderdrukt verdriet, futloosheid of snel geïrriteerd - die een leider kunnen kraken.
Ik neem je mee in mijn innerlijke reis. Hoe ik in 2025 verder hoop zal sprokkelen, ook als het bos in brand staat.
De realiteit onder ogen zien
Mijn reis in het sprokkelen van hoop begint bij het onder ogen zien van "de realiteit". Best moeilijk. Ik was zo dom om in 2024 opnieuw Sociale Media apps te installeren op mijn phone. Ik check dagelijks het nieuws van de VRT-app en bij elke zoekopdracht in Google krijgt ook "Het Laatste Nieuws" even mijn aandacht.
Als ik de realiteit onder ogen wil zien krijg ik steeds maar de keuze tussen "Fietser rijdt in kanaal", "Bekende man doet iets" of Trump/Musk/Meloni/Wilders/Orban. Toegegeven? Het voorbije jaar koos ik nogal vaak voor de escape: Het fait-divers. Of een beetje scrollen op instagram. Dat ook.
Escapen. Het geeft een tijdelijke relief. Alleen… dat stemmetje in mij wordt er niet stiller door. Het eist dat ik het beest in de bek kijk: Trump/Musk/Meloni/Wilders/Orban. De realiteit is dat 2024 een jaar was waarin steeds meer monsters aan de macht kwamen. En dat zullen ze in 2025 nog steeds zijn, zo niet met meer.
Ook jij hebt de keuze: De trend richting een neofascistische samenleving toegeven. Of je kan jezelf, zoals ik geregeld deed, op Netflix storten.
Is er dan alleen maar een draak?
Ik schreef voor de collega's van S&L in 2024 een interne visietekst die ook begon met de titel "De realiteit onder ogen zien". Die ging dan over klimaatverandering, groei van autoritaire regimes en de groeiende ongelijkheid in de wereld.
Daar kreeg toch wel reactie op: Nele Decoodt "Koenraad, er is ook een andere en mooiere realiteit! Alleen haalt die jouw nieuwsapps gewoon zelden".
Soms wel: Dat gewone mensen in Oekraïne massaal veel eikels verzamelen om nieuwe bossen aan te planten. Dat, tegen de wetgeving in, steeds meer mensen reddingsacties voor vluchtelingen organiseren. En dat ook in Israël het protest tegen de oorlog in Gaza massaal is.
Er zijn niet enkel draken. Er is echt ook een leger aan elfen. Niet altijd even goed georganiseerd. Maar wel met veel.
De grootste realiteitscheck heb ik in 2024 gevonden door mijn kin op te heffen, weg van de smartphone. Gewoon rondom mij kijken in de organisaties waar ik dagelijks kom. Ik zie er mensen met een groot hart voor zij die in armoede leven. Ik zie vrijwilligers massaal gratis werk verrichten om natuur te herstellen. Ik zie studenten hun studies opgeven voor vrede. Ik zie er impactondernemers ploeteren om toch maar duurzame alternatieven op de markt te brengen. Ik zie zoveel mensen goede dingen doen.
Ook dat is de realiteit.
Alleen haalt die realiteit de apps op mijn telefoon niet. Dus: DELETE dat vergif.
Een dubbele realiteit
Mijn realiteit voor 2025: Ja, de monsters komen steeds meer aan de macht. Maar de mens geeft ook duidelijk een signaal dat hij een groepsdier is dat via samenwerking en wederzijdse hulp zijn eigen overleving zal realiseren. Ons belangrijkste instrument daarvoor is empathie: het begrijpen en voelen van anderen. Zo doorstonden we al wereldoorlogen, hongersnoden, klimaatrampen en dictaturen. En dat zullen we steeds opnieuw doen.
De realiteit van de monsters ontkennen leidt tot een afgestompt leven. De draak heb je in de bek te kijken. Maar hef ook je kin op en zie al het moois dat ook bestaat.
Stap 1 in het sprokkelen van hoop in een brandend bos.
Een diep verlangen naar een betere wereld
S&L, ooit nog Strategies And Leaders - To Change the World, is ooit ontstaan uit een diep verlangen de wereld beter te maken. Dat is een vuur die al van heel erg jongsaf in mij brandt. Het is een vuur dat ik doorkreeg van mijn ouders en zij ook van die van hun.
De draak in de bek kijken is een belangrijke eerste stap om het vuur te blijven voelen. Aurélie De Cock en ik brachten in 2024 net voor de verkiezingen meer dan 70 sociale leiders samen. We dachten toen dat het Vlaams Belang als draak de verkiezingen zouden winnen. Een samenkomst met veel vuur. Dat vuur was gek genoeg lager toen duidelijk werd dat de draak niet echt aan de macht zou komen. Maar goed.
Blijven verlangen naar een andere en betere wereld was voor mij in 2024 niet altijd evident. Maar ook ontdekte ik belangrijke hulpbronnen die het me wel mogelijk maken. De eerste: zelfzorg. De tweede: anderenzorg.
Zelfzorg als voorwaarde voor verlangen
Over zelfzorg. Eigenlijk ben ik geen believer van de "zelfzorg = je grenzen respecteren"- gedachte. Meer nog. Mijn leven is tot nu toe vooral een aaneenschakeling van bijna onmogelijke grensverleggende opdrachten. Het heeft me veel pijn, maar ook veel persoonlijke groei gegeven die maakt dat ik vandaag meer kan dan ooit.
Zelfzorg is voor mij wel: Genoeg slaap. Gezonde voeding. Lichaamsbeweging. Plezier met anderen. Meer niet. Als ik die 4 basisrecepten voor mijn zelfzorg niet respecteer dooft mijn vuur uit. En heel soms word ik dan zelf een draak. Jij misschien ook. Ik zie best veel mensen die werken voor goede doelen aan sociale en materiële deprivatie doen in teken van een betere wereld. En daarna in een burnout belanden want "grenzen overschreden". Mhh. Ik twijfel echt of dit de juiste diagnose is.
Anderenzorg als voorwaarde voor verlangen
Even belangrijk als zelfzorg is voor mij "anderenzorg". Bedding.
Niet dat ik voortdurend in de watten moet worden gelegd. Maar ik ben er van overtuigd dat als ik mijn werk alleen, niet in een coöperatie, zou doen, ik ondertussen een cynische uitgebluste zak zou zijn. Ik heb anderen nodig om mijn dromen mee te delen. Ik heb het vuur van een nieuwe collega nodig om me aan op te warmen. En ik heb de kritische alternatieve blik nodig om ook het goede te zien.
Om te blijven verlangen is bedding een ding: fysieke aangename plekken. Koffie of Kombucha. Duidelijke structuren, rolverdeling en wat stabiliteit. Cultuur en sfeer. Een warm gesprek. Veiligheid om fouten te maken, ideeën te pitchen en emoties te uiten. En ook, misschien vooral: een duidelijke missie, visie, strategie die richting geeft.
Een goed georganiseerde groep mensen die ook voor elkaar zorgt - niet als doel op zich - maar als middel om iets groots te kunnen realiseren.
Anderenzorg. Bedding.
Zelfzorg en Anderenzorg als voorwaarde om te kunnen blijven verlangen naar een betere wereld. Stap 2 in het sprokkelen van hoop in een brandend bos.
Blame and shame leiders die zondigen tegen de principes van sociale rechtvaardigheid.
Er zijn strekkingen die stellen dat alle intenties goede intenties zijn. Er zijn ook strekkingen die beweren dat er geen slechte mensen zijn, enkel slechte daden. Of er zijn enkel mensen met onvervulde behoeften, verkeerde keuzes of pijnlijke ervaringen die hun gedrag beïnvloeden. Een ander stelt dan weer: 5% are evil. 5% are angels. 90% are sheep.
Mij kan het eigenlijk worst wezen. De gevaarlijkste strekking is deze: No blaming and shaming. Zie alleen het positieve. Wees een witte wolf. 't Is een strekking die veel progressieve mensen aanhangen. Vaak gepromoot in de gemiddelde les zedenleer of spiritual bypass yogaclass. Het komt er op neer dat je dan moet zwijgen over wat verkeerd gaat en vooral ook over wie daar een aandeel in heeft.
Ik doe niet mee. In het vinden van actieve hoop werkt het voor mij bevrijdend te mogen benoemen wie aan the dark side of history staat. En die keihard te mogen veroordelen. Ach ja. Misschien dat de CEO van shell een best aangename kerel is. En Bart de Wever vind ik soms best wel grappig. Maar je woorden en daden die nagel ik graag aan het kruis.
Niet blindelings Wel aan de volgens mij kernprincipes van sociale rechtvaardigheid:
- Mensenrechten en waardigheid: Wordt ieders menselijke waardigheid gerespecteerd?
- Solidariteit: Is er voldoende solidariteit tussen individuen en groepen?
- Gelijkwaardigheid: Zijn er vormen van ongelijkheid die ongerechtvaardigd zijn?
- Het algemeen welzijn: Wordt er bijgedragen aan het welzijn van de gehele samenleving?
- Voorkeur voor de onderdrukten: Worden de zwaksten in de samenleving beschermd en ondersteund?
- Participatie en subsidiariteit: Hebben mensen een stem in beslissingen die hen raken?
Je bent zo judgemental Koenraad. Yes! And proud of it!
Doe mee met stap 3 in het sprokkelen van hoop in een brandend bos.
Stop de vergadering. Start met Doenken.
Mijn laatste stap om in 2025 samen hoop te sprokkelen in ons brandend bos.
Ik heb maar recent ontdekt dat mijn oma een Kajotter was. Een kind van de KAJ in de tijd onder de Belgische kardinaal Jozef Cardijn. Het brengt een nieuw perspectief op die misvieringen die ik moest bijwonen in Beernem. Want ondertussen ben ik zelf fan van zijn leer: Zien, Oordelen, Handelen. De goede lezer ontdekt er heel wat van in deze nieuwjaarsbrief.
De laatste stap - handelen - is zowat de gemakkelijkste, maar ook de moeilijkste. Want er is heel wat die ons handelen dreigt tegen te houden: Zijn we wel zeker? Is het plan perfect? Zijn we genoeg afgestemd onder collega's?
Mijn advies: 70% zeker. 60% Goed en 50% afgestemd is goed genoeg. Je kan altijd onderweg bijsturen. Want in de strijd voor een betere wereld is tijd onze grootste vijand. Ga eens niet naar die "verplichte" vergadering. Wacht eens niet op toestemming. Huur eens geen consultant in om je plan nog beter te maken.
Eigenlijk is "handelen" de gemakkelijkste stap. Begin er gewoon aan. Stop de vergadering. Start met te doenken: een proces waarbij actie (dingen doen) en reflectie elkaar voortdurend afwisselen. Vaak weten we niet alle antwoorden vooraf. Door te doenken leer je door ervaring. Door er gewoon aan te beginnen en kleine stappen te nemen.
Dat doenken is trouwens vermoedelijk het grootste geheim van S&L. In tegenstelling tot onze naam doet vermoeden was er geen groot strategisch plan dat er toe heeft geleid dat we vandaag marktleider zijn in het geven van advies in de sociale sector in Vlaanderen en Brussel. We zijn er gewoon aan begonnen en hebben veel geleerd en veel bijgestuurd.
Genoeg reclame voor S&L.
Mijn nieuwjaarsbrief.
Voorbije jaren schreef ik telkens een nieuwjaarsbrief. Die voorbije nieuwjaarsbrieven lees ik elk jaareinde eens opnieuw na. En er zat wel een patroon in: een oproep tot strijd en actief worden. Prepare jourself.
Deze nieuwjaarsbrief is anders. Meer persoonlijk, zeker! 2024 was voor mij een zoektocht naar hoop. En die zoektocht deel ik graag met jou. Niet dat ik het zo leuk vind mezelf bloot te geven. Wel omdat ik heb ontdekt dat niet alleen ik zoekende was. Naar vuur. Brandstof. Energie om de wereld te veranderen.
Dat vuur heb ik gevonden door deze stappen:
- De realiteit onder ogen zien. De draak. Maar ook wat goed gaat. Mezelf dwingen de verlammende escape niet te nemen.
- Mijn verlangen naar een betere wereld erkennen en voeden. Dat gaat pas als ik goed voor mezelf zorg binnen warme bedding.
- Zij die hun macht en invloed gebruiken om sociale onrechtvaardigheid te versterken veroordelen. Judge - just do it!
- Doenken. Doen en reflecteren in één beweging. Stappen zetten. Ook als het niet af is, niet mag of volledig gedragen is
Zo. Ik hoop dat je er wat aan hebt.
1 januari 2025
Zoen
Koen
