detecteren, reageren, anticiperen.
Ja! Uiteraard moet iedere organisatie vooral inzetten op haar sterktes. Toch gaat het succes waarmee je je missie bereikt vooral afhangen van hoe goed en hoe snel je (potentiële) zwakke plekken detecteert, erop reageert en anticipeert… en ze van tijd tot tijd ook even negeert.
Kortom, organisaties die tijdig veel aandacht geven aan hun zwakke plek hebben een grotere kans om… echt succesvol te zijn, om te groeien, om echte maatschappelijke verandering te realiseren ... .
Zwakke plek?
Met zwakke plek bedoel ik zaken die vandaag al blokkeren of een substantieel risico om je verdere evolutie te fnuiken. Het zijn pijnpunten of bottlenecks die vroeg of laat voor een sneeuwbaleffect aan miserie kunnen zorgen. Je kan er dus maar beter voldoende mee bezig zijn. Zwakke plekken zijn hyper-situationeel en kunnen zeer diverse vormen aannemen. Van logistieke problemen tot organisatiecultuur, van competentie tot cashflow, van verkeerde kanalen tot taboes.
Zo menselijk …
Maar mensen zijn mensen. En het is zo menselijk om vooral weg te kijken van problemen. Dat is ook mijn natuurlijke reflex: opportuniteiten zijn leuk, problemen zijn balast. ?
Bovendien is de sociale verwachting dat leiders optimisten zijn, dat ze hoop brengen en dus … niet te veel `beren op de weg zien’.
Toch is het net de kunst in organisatiestrategie om eerst 5 stappen vooruit te denken en dan terug te redeneren naar welke risico’s en bottlenecks er in welke volgorde moeten opgelost worden. Maar meestal is het al heel snel duidelijk – en algemeen geweten - waar de zwakke plekken liggen.
Een eerlijke spiegel
Als strategen houden we – na een goeie verkenning - onze klanten een spiegel voor. Ook op vlak van zwakke plekken. We gebruiken daarvoor het alom gekende Business Model Canvas. Deze template is uitgegroeid tot een gemeenschappelijke taal voor het beschrijven, visualiseren, beoordelen en veranderen van je organisatie en diens businessmodel(len). Een businessmodel beschrijft als het ware de grondgedachte van hoe een organisatie waarde creëert, levert en behoudt.
Neem een organisatie-selfie
Per blok pas je een soort sterkte/zwakte analyse toe. Zoiets brengt héél snel duidelijkheid en inzicht. Het is niet meer dan een score van 1 tot 10 op de performantie van elk van de 11 blokken in het laten “marcheren van je Business Model”. Zo’n organisatie-selfie is dé manier om zwakke plekken bloot te leggen. Het geeft mij alvast een veel scherper beeld dan bijvoorbeeld de typische SWOT-analyse.
En dan ga je nog een stapje verder. Je zoomt dieper in op wat dan precies minder goed gaat en in welke mate dit cruciaal is of kan worden. Door met meerdere mensen door eenzelfde bril naar je eigen Business Model te kijken creëer je een goeie basis om de zwakke plek aan te pakken of er een opportuniteit van te maken. Zet dus een stapje terug en overschouw: Waar zitten de rode vlekken?
Typische patronen
Enkele honderden organisaties verder, spreken we hier bij S&L intussen van patronen in het Business Model. Er zijn een aantal typische situaties die we vaak zien terugkomen. Echte situaties geplukt van bij onze klanten. Zo is het type ‘Achterhaald Product’ een veel voorkomende, maar ook ‘ProcesWaterhoofd’ of ‘Gedeconnecteerd’. Het zijn veelvoorkomende combinaties van zwaktes in een Business model die uiteraard een specifieke aanpak vergen. En hopelijk zit je niet in een situatie waarbij meerdere patronen voorkomen…
In welk patroon zit jij?
En dan…
En dan begint het leuke werk. Na de organisatie-selfie ga je echt wroeten in strategie. Op zoek naar groene curves, naar strategische ontwikkellijnen en hefbomen. En naar de NIET-strategie. Enz.
Allemaal dingen waar we nog veel over willen vertellen, filosoferen en schrijven (doen we binnenkort!). Maar eerst moet jij het aandurven om echt een spiegel voor houden, de zwakke plek in je Business Model bloot te leggen en er draagvlak rond te creëren. Dan pas ben je klaar om echt goeie strategische keuzes te maken.
Reculer pour mieux sauter ...
Selfie-valkuilen
Wat ik je tot slot nog wil meegeven zijn een aantal valkuilen bij je organisatie-selfie:
- De schone schijn hoog houden. Pijnpunten benoemen is moeilijk. Het vergt best een dosis kritische zelfreflectie. Niet evident. Maar knap als je het kunt.
- Weet dat je echt niet alles tegelijk hoeft op te lossen. Denk nu al aan ‘groene curves’ en dat er allicht kleine zwakke plekken zijn die je gewoon onopgelost kan laten.
- De derde is absoluut tunnelvisie. Je oogkleppen heb je sowieso. Vraag hulp aan iemand die er niet middenin zit.
