Eerlijk, ik heb het mezelf niet makkelijk gemaakt. Elke week nadenken, schrijven en ploeteren op het onderwerp extreemrechts. Een mens wordt er niet vrolijk van, integendeel. Niet alleen dat, er zit in mij altijd dat contraire kantje. Koenraad de non-conformist die zenuwachtig wordt van te veel regeltjes, zélfs als ik die regeltjes zelf bedacht heb. En dus schrijf ik vandaag niet over extreemrechts, maar over wat dicht bij mijn hart ligt, over wat mijn dagen heeft gekleurd: de gruwel en genocide in Gaza en de (studenten)protesten die dat aanklagen. En wat blijkt, uiteindelijk kom ik toch nog uit op extreemrechts.
Ik ben onder de indruk van het protest. Dat wil ik duidelijk gezegd en geschreven hebben. Toen ik vorige week langs de UGent ging, zag ik de nieuwe slogan: ‘Escalate for Palestine.’ Verdomd slim. Want het geweld escaleert en dus moet de beweging dat ook doen. Er wordt een poging gedaan het rectoraat te bezetten. Die mislukt en de rector reageert met het dreigement ‘We gaan ontruimen’. Zijn reactie, die kleine escalatie, zorgt ervoor dat de studenten plots niet met honderden zijn, maar met de mobilisatiekracht van duizenden bezetten. En die 1000 maken zich weer klaar voor de volgende, radicalere actie.
Ja, escalatie klinkt eng, maar ze is noodzakelijk voor echte verandering. Alle energie van de beweging moet zorgen voor vermeerdering: meer mensen, meer middelen, meer macht — willen ze winnen. In de theorie van campagnestrategie noemen ze dat strategische escalatie. Dat is het principe dat elke actie zo ontworpen is, dat er een reactie komt die het aantal mensen en middelen doen groeien, en dus de beweging zelf ook. Neem BLM: die dachten na in welke stad ze best protestacties deden en kozen die waar ze inschatten dat de repressie het felst zou zijn. Telkens ze daar beelden van naar buiten brachten, groeiden hun aantallen.
Een grote bedreiging vormen de studenten of actievoerders aan de universiteiten (nog) niet voor zij die er de macht hebben. Hun bezetting staat symbool voor onschuld en verontwaardiging, niet voor geweld. Maar ze zijn met veel en plaatsen zich bewust in een zo kwetsbaar mogelijke positie. Ook dat is verdomme slim. ‘Ontruim ons maar, we zullen het filmen.’ Hun acties dwingen de autoriteit te kiezen tussen tolereren en hun aanklacht van onrechtvaardigheid versterken of onderdrukken en de aanklacht van onrechtvaardigheid bevestigen.
“The extent of an authority’s violence depends upon many factors, but scarcely ever upon the scale of the physical threat offered by the demonstrators. This threat is essentially symbolic. But by attacking the demonstration authority ensures that the symbolic event becomes a historical one: an event to be remembered, to be learned from, to be avenged.” — John Berger
Het klinkt nu misschien alsof het studentenprotest enkel supertactisch is. Dat is het niet alleen, het komt ook voort uit emotie, meer bepaald woede. En die woede is wel degelijk noodzakelijk voor verontwaardiging, verzet én dus verandering. Het is een energie die antiracistische organisaties en het klassiek middenveld ook moeten leren gebruiken en toepassen. Het doorgewinterde verzet heeft ook nood aan dit soort campagnetactieken, wil ze niet vervreemden van wat beweegt in de maatschappij.
“It’s not the battles we lose that bother me, it’s the ones we don’t suit up for.” — Toby Ziegler
Wanneer zijn de studenten gewonnen? Zo binair of duidelijk zal dat niet zijn. Veel van hun eisen zijn al binnengehaald, maar protest is en blijft ook chaos, organische woede laat zich niet meten in winst of verlies en werkt nog decennialang door. Vandaag begrijpen de studenten alleszins wel perfect wat hun taak is, hoe ze de macht moeten uitlokken zich van haar lelijkste kant te tonen. Hoe ze van een symbolische daad werkelijke verandering kunnen maken en wanneer ik rondloop tussen de studenten denk ik, het komt wel goed. Als deze bende binnenkort gaat werken, stemmen en leiden. Dan komt het wel goed.
“The truth is that mass demonstrations are rehearsals for revolution: not strategic or even tactical ones, but rehearsals of revolutionary awareness.” — John Berger
Want opstand is oefenen in verzet, het bewustzijn kweken dat onrecht geen default setting is, dat het anders kan en dat macht soms voor het rapen ligt voor wie durft ingaan tegen de dwang van redelijkheid en orde. De kiem van het toekomstig verzet op de aanvallen van extreemrechts is er. Die doen nu ideologisch en organisatorisch ervaring op.
Als na 9 juni extreemrechts de maatschappij wil hertekenen en de zondagen zwart zijn, dan weet ik dat de jeugd zich al heeft geoefend in verzet, van klimaatjongeren tot de studentenprotesten en BLM. Vanzelfsprekendheid of verlamming zijn niet voor hen. Het is onze job hen te helpen aan de zijlijn en onszelf nooit zo laten vastroesten dat we van hen niet meer zouden leren. Want er valt verdomme veel van te leren. En dat, dat geeft mij hope in the dark. Tussen die studenten vind ik mijn strijdlust.
- Wil jij (opnieuw) leren over campagnetactieken? S&L heeft met Ike een expert in huis. Je kan haar webinar over dit topic hier herbekijken.
Verwacht jij met veel vragen te zitten na de verkiezingen? Schrijf je in voor mijn webinar op 17 juni, ‘Wat na de verkiezingen?’. Een webinar vol vooruitkijken, plannen maken en praktisch advies.
