Dat doe ik zowel bij vrienden, familie en collega’s als bij de vele impactondernemers en leidinggevenden uit de social profit waar ik mee samenwerk vanuit mijn job als organisatie- en leiderschapscoach bij S&L.
Zelfzorg – daar ben ik ondertussen achter- gaat over je eigen behoeften en blauwe plekken kennen en daar op een bewuste en verantwoordelijke manier mee omgaan.
Behoeften zijn universeel menselijke waarden, zaken die voor iedereen op een bepaalde manier belangrijk zijn, zoals gezondheid, veiligheid, zorg, betekenis, verbinding, eerlijkheid, …
Je blauwe plekken zijn grote en kleine wonden die je in de loop van je leven hebt opgedaan, die je meedraagt en die maken dat sommige behoeften van je belangrijker zijn dan anderen.
Blauwe plekken
Ik heb zelf het grootste deel van mijn leven geen idee gehad wat ik diep vanbinnen nodig had en wat voor mij écht belangrijk was.
Door een groot verlies dat ik meemaakte als klein kind, had ik een sterke onvervulde behoefte aan gezien worden en aan liefde. Als overlevingsmechanisme leerde ik mezelf onbewust aan om de behoeften van de mensen om me heen te detecteren en in te vullen, zelfs voor ze erom gevraagd hadden. Zo kreeg ik de waardering die ik nodig had. Ik werd een enorme people-pleaser.
Het patroon van liefde zoeken door hard mijn best te doen voor de ander speelde in mijn huwelijk, bij familie en vrienden en logischerwijze ook op het werk. Ik was een hardwerkende en altijd beschikbare directrice van een sociale organisatie, niet alleen omdat ik geloofde in onze missie, maar ook -besef ik nu- omdat ik de waardering van mijn medewerkers heel erg nodig had. Ik was ervan afhankelijk.
Je kan je misschien wel voorstellen hoe vermoeiend dat was (want ik kon nooit stoppen) en hoe moeilijk dat het bijvoorbeeld werd om lastige maar soms noodzakelijke boodschappen te brengen aan mijn medewerkers. Hoe kon ik duidelijke verwachtingen uiten of hen indien nodig bijsturen als ik tegelijkertijd hunkerde naar hun goedkeuring?
Ik leerde stap voor stap voor mezelf zorgen. Ik ontdekte waar mijn pijn vandaag kwam, leerde mijn behoeften kennen en zocht andere manieren om er invulling aan te geven, die gezonder waren voor mezelf.
Ik vervulde mijn behoefte aan liefde actief en bewust op veel verschillende manieren en buiten het werk. Zo vroeg en kreeg ik steun bij familie met de opvang van de kinderen, bij vrienden die er waren als ik me eenzaam voelde, bij mijn partner die bevestigende woorden uitte als ik het moeilijk had, …
Op die manier was ik niet langer afhankelijk van mijn medewerkers voor waardering en kon ik mijn rol als leidinggevende veel zuiverder vervullen.
Ongezonde patronen
Vele processen en opleidingen later, ondersteun ik als leiderschapscoach impactondernemers en leidinggevenden in de social profit. Ik zie veel mensen in onze sector in een gelijkaardig patroon.
Zo kom ik heel wat “redders” tegen. Ik ontdekte dat velen van hen, naast oprecht willen bijdragen aan een betere wereld, eigenlijk onderliggend via hun werk en via sociale strijd op zoek zijn naar erkenning, naar de bevestiging dat ze goed genoeg zijn.
Herken je jezelf hierin? Heb je je wel eens afgevraagd wat maakt dat je zo hard je best doet? Wat gebeurt er binnen in jou als je een fout maakt? Wat voel je als een collega of medewerker boos op je is?
Wees niet te hard voor jezelf als je ontdekt dat je je werk soms gebruikt om erkenning te krijgen of graag gezien te worden. Nogmaals, dat zijn normale behoeften van ieder mens. De vraag is of je werk altijd de beste weg is om te krijgen wat je op dat vlak nodig hebt. En of je er niet te afhankelijk van bent om nog gezond te zijn voor jou op lange termijn.
Burn-outs komen enorm veel voor in de social profit en in het activisme. Zo hard werken, je zo hard inzetten voor een betere wereld dat je je lichaam diepgaand uitput en voor vele maanden ziek wordt. Dat is overduidelijk niet meer gezond. En wijst erop dat er waarschijnlijk een diepmenselijke persoonlijke behoefte onder al dat werken ligt, die onvervuld is. Je eindeloze inzet en strijdlust zijn dan een middel om indirect te proberen die behoefte te vervullen.
De vraag is tot waar je in vrijheid en bewust kiest om je met passie in te zetten voor een bepaalde missie. En vanaf wanneer je de grens van wat gezond en duurzaam is voor jou overschrijdt omdat je onbewust andere behoeften probeert te bevredigen.
Het voorbeeld van de leider
Het gedrag van leiders heeft 5 keer meer impact op een team dan het gedrag van andere teamleden. Het is dus zeer effectief en waardevol -niet alleen voor jezelf, maar ook voor je team en organisatie- om als leidinggevende het voorbeeld te geven en aan zelfzorg te doen. Te onderzoeken welke blauwe plekken jij meedraagt, welke behoeften je hebt en hoe je daar op een bewuste manier mee omgaat.
Aangezien ongeveer 50% van de bevolking onveilig gehecht is, is de kans erg groot dat een aantal mensen in je team dat ook zijn. En sowieso draagt elke mens -al zijn het een paar kleine- blauwe plekken met zich mee. Een gebrek aan zelfzorg zal bij iedereen leiden tot ongezonde manieren om daarmee om te gaan.
Als leider wil je echter dat je team op een constructieve en duurzame manier kan bijdragen aan de werking en missie van je organisatie. Want dat is nodig om dit werk op lange termijn en in samenwerking met anderen te kunnen volhouden.
Maak behoeften in je team en organisatie dus bespreekbaar en geef hierin zelf het goeie voorbeeld.
Hoe start ik met zelfzorg?
- bewustwording
Zorgen voor jezelf begint bij voelen wat je voelt. Neem een kwartiertje tijd zonder to do’s en afleidingen. Ga zitten en doe niets. Voel. Wat gebeurt er in je lichaam? Welke gedachten spelen er door je hoofd? Luister naar jezelf met mildheid en zonder oordeel. Als dat helpt, kan je achteraf opschrijven wat er gebeurde of erover praten met iemand die je vertrouwt.
Misschien ontdek je hoe moe je lichaam is. Of dat het net nood heeft aan beweging. Misschien kan je -door ruimte te geven aan gevoelens of gedachten en ze op te schrijven- helderheid creëren in welke behoeftes er onderliggend spelen.
- Energiegevers inbouwen
Denk na wat je energie geeft, waar je blij van wordt en plan zulke dingen structureel in je agenda in. Is dat moeilijk, begin dan met iets kleins. Dat kan gaan van elke ochtend 10min ongestoord douchen, tot elke maand een wandelweekend met vrienden.
Als je niet goed weet waar je energie van krijgt, denk dan na over wat je als kind graag deed en probeer uit of dat nog steeds zo is. Misschien danste je graag. Hield je van gezelschapsspelletjes met vrienden of was je graag creatief bezig.
- Weet aan wie welke hulp te vragen
Verdeel mensen onder volgens de soort hulp die ze jou kunnen geven. Deze tip heeft mij veel verdriet en frustratie bespaard. Ik weet nu aan wie ik hulp kan vragen voor praktische kwesties als een reparatie. Bij wie ik terecht kan voor emotionele steun. Naar wie ik gemakkelijk kan bellen voor wat humor en luchtigheid. Bij wie ik ook fysiek langs kan gaan voor een babbel en een knuffel.
Dat is zelfzorg! Ga op zoek naar wat jij nodig hebt om je goed te voelen. Om ten volle in het leven te kunnen staan. Enkel op die manier ga je ook op lange termijn ten volle kunnen bijdragen aan een betere wereld.
KifKif publiceerde recent op hun website een interessante passage over activisme en zelfzorg uit het pas verschenen boek ‘Sssst! Dat mag je niet zeggen’ van Eva Dierickx, Kato Luyckx en Zarissa Windzak. Ze verwijzen ook mooi naar het verband met structurele veranderingen en gemeenschapszorg.
Nina Mouton schreef een heel toegankelijk en compleet boek over Zelfzorg, waat je zelf mee aan de slag kunt. Ik raad het iedereen aan. En een echte klassieker is de Kracht van Kwetsbaarheid van Brené Brown
P.P.S: Kunnen jij of je team hierin ondersteuning gebruiken? Dat kan bij S&L in de vorm van leiderschapscoaching of een teamvorming rond behoeften (Verbindende Communicatie). Geef gerust een seintje en dan bekijken we het samen.
